Radziwiłłówna Krystyna, w zakonie Eufemia, (1598–1658), ksieni benedyktynek nieświeskich. Ur. 12 VII w Ołyce, była córką marszałka w. lit. Stanisława (zob.) i Marianny Myszczanki, siostrą Albrychta Stanisława, kanclerza W. Ks. Lit. (zob.).

Wcześnie (1599) osierocona, R. pozostawała pod opieką stryja Mikołaja Krzysztofa «Sierotki» (zob.), który w r. 1605 oddał ją do założonego przez siebie w r. 1591 klasztoru benedyktynek p. wezw. św. Eufemii w Nieświeżu. R. kształciła się tam w szkole klasztornej i po osiągnięciu wymaganego wieku przyjęła habit 2 VII 1614, ale z ostatecznym podporządkowaniem się decyzji rodziny jeszcze przez siedem lat zwlekała. Wreszcie 2 V 1621 złożyła śluby zakonne na ręce ówczesnej ksieni Doroty Hartmanówny (Brąsberskiej). Po śmierci tej ostatniej w r. 1630 została zgodnie z intencją rodu obrana ksienią. Dokonała trzech fundacji, wysyłając grupy zakonnic do Mińska (1631), do Smoleńska (1638) i do Orszy (1640), nie zabezpieczyła jednak podstaw materialnych nowych domów, zostawiając to ewentualnym dobrodziejom świeckim. Ostatnia z wymienionych tu fundacji była zresztą jej własną inicjatywą, bez żadnego świeckiego fundatora. Inteligentna i energiczna, R. była przez zakonnice lubiana, choć nie zdaje się, aby im świeciła wzorem szczególnej świątobliwości. Mimo wierności złożonym ślubom tryb życia prowadziła wielkopański. Z jej listów przebija przede wszystkim troska o dobro rodziny i sprawy materialne klasztoru: są liczne ślady jej działalności gospodarczej i procesowej, nie ma natomiast śladów działalności kulturalnej (np. edytorskiej). Na Litwie, gdzie ją nazywano «księżna jejmość panna ksieni nieświeska», cieszyła się dużym znaczeniem. Strzegła też pilnie swoich prerogatyw nawet tam, gdzie wg prawa kościelnego miała wątpliwe racje: i tak jej konflikt z bpem smoleńskim Piotrem Parczewskim o jurysdykcję nad nowo założonym klasztorem benedyktynek w Smoleńsku zakończył się pełną kapitulacją biskupa (1646). W r. 1648 R. razem ze zgromadzeniem schroniła się do zamku nieświeskiego przed nadciągającymi Kozakami. W r. 1655 wobec zbliżania się wojsk I. Chowańskiego towarzyszyła wraz z siostrami zakonnymi swemu bratu Albrychtowi Stanisławowi na Pomorze i schroniła się w Gdańsku. Tam zmarła 1 V 1658, ciało przewieziono do Nieświeża i pochowano w kościele klasztornym.

Domniemany portret R-y znajduje się w nieskatalogowanych zbiorach Muz. Narod. w W. (wiadomość niesprawdzona); – Kotłubaj E., Galeria Nieświeżska portretów radziwiłłowskich, Wil. 1857 s. 261–2 (większość dat należy tu poprawić wg akt klasztornych); – Borkowska M., Dzieje fundacji benedyktynek w Orszy, „Roczn. Human. KUL” T. 23: 1975 z. 2 s. 120; taż, Mniszki, Kr. 1980; – Radziwiłł, Memoriale; – AGAD: Arch. Radziwiłłów Dz. IV 697 (listy R-y), Dz. VIII 301 intercyza, Dz. VIII 323 s. 280–347 (regesty akt procesowych klaszt.); Arch. Benedyktynek Sierpeckich: A 6 (księga zmarłych klaszt. nieświeskiego); Arch. Benedyktynek Słonimskich (dziś w Staniątkach): fasc. 12 i 53 (listy); Arch. Benedyktynek Wileńskich (dziś w Żarnowcu): A 19 (metryka klasztoru mińskiego) s. 1–2.

Małgorzata Borkowska